NTGent
Belgia

Anton Czechow
PŁATONOW

Przekład na język niderlandzki: Chlem van Houweninge i Ton Lutz

Adaptacja i reżyseria Luk Perceval

Premiera: 26 I 2013

Jedzenie, sztuczne ognie i picie – każdego roku wraz z przyjściem wiosny wdowa po generale, Anna Pietrowna, zaprasza do swojego wiejskiego domu przyjaciół, znajomych i rodzinę, aby świętować koniec długich, zimowych miesięcy spędzonych w odosobnieniu. Jest to również okazja, by po raz kolejny zaobserwować jak niewiele zmian zaszło od poprzedniego spotkania. Niepisaną tradycją zgromadzeń jest to, że każdego roku jeden z gości, Płatonow – człowiek nadmiernie żywiołowy, walczący z kłamstwem i obłudą oraz niszczący misternie tkane sieci kłamstw, iluzji i intryg – daje się we znaki całej grupie. Ale kolejne spotkanie ma być inne, niż wszystkie poprzednie – Sergiusz, pasierb Anny Pietrowny i przyjaciel Płatonowa z czasów studenckich, ogłasza, że wkrótce bierze ślub. Jego wybranką okazuje się Sonia – wielka młodzieńcza miłość Płatonowa. Jej przybycie zmusi tytułowego bohatera sztuki do refleksji nad własnym życiem i prawdą o sobie – Płatonow okazuje się bardziej posępny, niż jego mroczne alter ego – zdegenerowany wiejski doktor Mikołaj, bardziej samotny niż Anna Pietrowna tęskniąca za miłością, bardziej destrukcyjny niż jego znerwicowana żona Sasza, bardziej konsekwentny niż energiczna Sonia.

Koncepcja
Płatonow zjawia się w domu Anny Pietrowny w dniu imienin swojego zmarłego ojca – ten zbieg okoliczności okaże się brzemienny w skutkach. Wszak Płatonow, jako dziecko nałogowego alkoholika (który nigdy nie trzeźwiał i dla którego alkohol był ważniejszy od własnego dziecka), jest skazany na dryfowanie przez dorosłe życie bez celu. Brak męskiego wzorca w życiu Płatonowa może stanowić jedną z przyczyn niesłabnącej potrzeby samotności i chęci poszukiwania spełnienia w innych.

Płatonow cierpi z powodu przemożnego pragnienia miłości, które próbuje zaspokoić, zakochując się w każdej napotkanej osobie. Płatonow kocha wszystkich, a wszyscy kochają Płatonowa. „Dajesz innym tyle, ile sam chcesz od nich otrzymać” – tak podsumował postać głównego bohatera reżyser spektaklu w trakcie prób.

Cztery kobiety. Cztery miłości. Tylko młoda Maria zachowuje dystans – w tej sztuce jako jedyna jest w stanie wyzwolić się spod wpływu Płatonowa. Pozostałe trzy postacie kobiece są całkowicie uzależnione od miłości do niego. »Sasza, Sonia i Anna Pietrowna razem tworzą idealną kobietę – Sonia to dziewczyna, która dopiero wkracza w dorosłe życie; Sasza, jako młoda matka, jest już na dalszym etapie życia; natomiast wdowa, Anna Pietrowna, ma już całe życie za sobą» mówi Perceval. Tragedia Płatonowa jest nie tylko konfliktem wewnętrznym mężczyzny, który kocha jednocześnie kilka kobiet, jest to również cierpienie człowieka, któremu przychodzi zmierzyć się z wieloma obliczami miłości – miłości mężczyzny do matki jego dziecka (Sasza), miłości do przyjaciółki od serca (Anna Pietrowna) i miłości romantycznej (Sonia). To trzy rodzaje miłości, które wydają się niemożliwe do pogodzenia. Trzy rodzaje miłości, z których trudno wybrać tę jedną. Perceval: „Płatonow jest sztuką o miłości... i jej ograniczeniach”. Tytułowy bohater jest czasami podobny do Don Juana z jego nienasyconym pragnieniem spełnienia. A ponieważ owo spełnienie nie nadchodzi, Płatonow jest naprawdę samotny i popada w melancholię. Nie bez przyczyny Perceval podczas prób wielokrotnie nawiązywał do melancholijnego komika, Bustera Keatona.

Dla wielu ludzi miłość jest ucieczką od samotności.
Dla Płatonowa miłość jest jedynie jej potwierdzeniem…

Adaptacja
Ponad osiemdziesiąt scen, około dwudziestu postaci, plątanina wątków i objętość tekstu prawie dorównująca łącznej liczbie stron czterech innych dramatów tego samego autora (czyli Mewy, Wujaszka Wani, Trzech sióstr i Wiśniowego sadu) – to wszystko składa się na prawie czterogodzinny spektakl. Antoni Czechow (1860-1904) pisał Płatonowa pomiędzy osiemnastym a dwudziestym pierwszym rokiem życia. Luk Perceval, w swojej adaptacji dramatu, usunął połowę postaci i wiele stron tekstu, tworząc skondensowany spektakl o samotnych ludziach i ich oczekiwaniach wobec miłości. Na scenie widzimy dziewięcioro aktorów i pianistę.

Największą zmianą, jakiej Perceval dokonał względem oryginału jest prawdopodobnie fakt, że Płatonow decyduje się popełnić samobójstwo (w oryginale Czechowa zabija go Sonia). Na początku spektaklu widzimy Płatonowa jako samotnego człowieka, który zamierza skończyć z życiem. Następnie mamy chaotyczną retrospekcję z jego ostatnich dni, przegląd wydarzeń poprzedzających jego śmierć. Płatonow błądzi od jednej postaci do drugiej, tak jakby były one odległymi wspomnieniami. Spektakl to jego ostatnia wizyta u osób, które kochał. Ożywają one, jedna po drugiej, by po raz ostatni mogły być usłyszane, po raz ostatni poczuły dotyk i były kochane.

Wraz ze zbliżającym się końcem spektaklu zbliża się również śmierć Płatonowa. Nieuchronny upływ czasu podkreśla scenografia projektu Philipa Bussmana – po torze ułożonym na pustej scenie porusza się fortepian, powoli i nieubłaganie, niczym wskazówka zegara. Na instrumencie gra pianista i wokalista, Jens Thomas, który za pomocą swoich improwizacji prowadzi publiczność przez zmienne nastroje poprzedzające śmierć Płatonowa: namiętność, furię, melancholię, obłęd i żal. Misterne przeplatanie słów z muzyką, w połączeniu z wyrazistą grą aktorską, sprawia, że inscenizacja autorstwa Percevala ma siłę oddziaływania porywającego koncertu muzycznego.




FOTO
TRAILER

REALIZATORZY

Adaptacja i reżyseria: Luk Perceval

OBSADA

Elsie de Brauw,
Briek Lesage,
Katrin Lohmann,
Bert Luppes,
Peter Seynaeve,
Zoë Thielemans,
Hugo Van Den Berghe,
Steven Van Watermeulen,
Lien Wildemeersch

Muzyka – kompozycja i wykonanie: Jens Thomas
Choreografia: Ted Stoffer
Dramaturg: Koen Haagdorens
Scenografia: Philip Bussmann
Projekt oświetlenia: Mark Van Denesse
Kostiumy: Ilse Vandenbussche
Dźwięk: Will-Jan Pielage
Produkcja: NTGent

Czas trwania spektaklu: 1 h 40 min
Spektakl bez przerw